maski artystyczne

tytuł: Herni

butafora, dzianina, sizal, 2018

Herni to żeńska odpowiedniczka Herna Myśliwego. W angielskiej mitologii Hern Myśliwy jest duchem lasu, którego Robin Hood czasem spotykał w lesie Sherwood. Herni pełni funkcję opiekunki ogniska domowego, jest duchem tego, co leśne w naszych domach mimo rozpraszania mroku halogenami i przenikających przestrzeń fal wifi.

tytuł: Kora

butafora, sizal, dzianina, gałązki wierzby mandżurskiej, 2019

Kora, maska młodej i pięknej dziewczyny, której radość życia czasem zamiera... tak jak jej imienniczce w mitologii greckiej. Imię Kora odnosi się też bezpośrednio do wierzchnich tkanek pnia, tej spękanej warstwy ochronnej każdego drzewa. Kora jest dla drzewa tym czym maska dla ludzkiej twarzy - chroni przed zajrzeniem w głąb, przed zranieniem.

tytuł: Nefri

butafora, sznurek, tiul, koraliki, 2019

Moja maska o imieniu Nefri odwołuje się do artystycznych i stylistycznych skojarzeń z zachowanym popiersiem egipskiej żony faraona Echnatona z XVIII dynastii (1334 - 1332 p.n.e.) o imieniu Nefertiti, które można przetłumaczyć jako „Nadeszła piękna kobieta”.

tytuł: Glediczjan

butafora, sznurek, dzianina, strąki z Glediczji trójcierniowej, plastik, 2019

Glediczja to ciekawostka dendrologiczna. Drzewo sprawia wrażenie wyjątkowo drapieżnego, jednak nasiona zawarte w strąkach są jadalne, a kwiaty są bardzo miododajne. Natura zadbała by wyjątkowo przyjazne drzewo wyglądało groźnie, tak by tylko najodważniejsi sięgnęli po jego dary. Ta sprzeczność była moją inspiracją.

tytuł: Miriél

butafora, dzianina, sztuczne włosy, pióra, biżuteria, 2020

Miriél oznacza „córkę klejnotu”. Jej losy były konsekwencją znaczenia imienia, które mówi, że nigdy nie będzie tolerować sytuacji, w której jej niezależność i indywidualność zostaną ograniczone. Dlatego moja Miriél jest białowłosą, skrzącą się, elficką córką klejnotu.

tytuł: Sferis

butafora, tiul, styropian, pióra, 2020

Imię Sferis pochodzi od sferyczny w znaczeniu kulisty. Parmenides z Elei, grecki filozof opisał model kosmosu, w którym istniała równość między bytem a niebytem: „byt był, a niebytu nie było, byt jest wieczny, nie ma początku ani końca... jego granice są zatem kształtu kuli. Jednym jest Bóg, który jest we wszystkim niezmienny, ma zatem kształt kuli”.

tytuł: Lotta

butafora, bibuła, folia, wiklina, cekiny, pióra, 2020

Zanim powstała Lotta wyjątkowo wiele mitów przenikało się ze sobą w mojej głowie, aż nałożyły się na siebie opowieści o skamieniałej żonie Lota, córce Midasa zamienionej w złoty posąg i wreszcie dzielnej Lottcie Svärd, która pozostał na polu bitwy do końca. I tak powstała moja złota Lotta...

tytuł: Fermata

butafora, papier, tektur, sztuczna biżuteria, 2019

Natrafiłam na plik starych zapisów nutowych przeznaczonych do wyrzu-cenia. Fermata z włoskiego oznacza „zawiesić lub przerwać” i jest symbolem notacji muzycznej. Kiedy pojawia się na pięciolinii oznacza pauzę na nucie lub pauzie o nieokreślonej długości. Jest to znak wskazujący na przedłużoną nutę lub odpoczynek przedłużony poza normalny czas trwania. Jak długi? Nie wiadomo. Po prosu odpocznij.

tytuł: Echoneta

butafora, tektura, dzianina, drut, sizal, kora palmowa, sznurek, pióra, biżuteria, 2020

Echoneta oznacza: kobieta łowiąca słowa. Słowa raz zasłyszane, raz złapane w jej sieć pozostają jej własnością. Echoneta uważnym słuchaczom pomaga złowić te najważniejsze słowa, które wypowiadamy najciszej, czasem bezgłośnie.

tytuł: Galadriela

butafora, koronka, sznurek, sztuczna biżuteria, 2020

Galadriela w języku elfów oznacza: świetliście ukoronowana. Maska elfickej królowej swoją świetlistość zawdzięcza bieli, kolorowi nierozszczepionego światła. Maska ozdobiona jest dużą ilością pereł, które działają jak amulet, oznaczają czystość, niewinność, nieskazitelne piękno. Galadriela przemierza świat konno, na oklep, świtem napełniając perły światłem słońca, tak by starczyło go na rozproszenie mroków duszy w ciągu całego dnia.

tytuł: Janus

butafora, tektura, papier, sznurek, plusz, galanteria i biżuteria; 2021

Janus to jeden z najważniejszych bóstw staroitalskich, tradycyjnie przedstawiany jako postać męska o dwóch obliczach. Wszystkie formy przemian i czasu wchodziły w zakres jego kompetencji - początki i zakończenia, wejścia, wyjścia. Maska o imieniu Janus, wyklejona jest z dwóch połówek tej samej twarzy, a każda z nich inaczej charakteryzowana opowiada swoją historię. Miedzy nimi jest odrobina przestrzeni i czasu.

tytuł: Gamajun

butafora, tektura, papier, tkanina, pióra dzikiej kaczki i biżuteria; 2022

Gamajun to wieszczy ptak, wysłannik bogów, ich herold, wyśpiewujący ludziom boskie hymny i przepowiadający przyszłość tym, którzy umieją słuchać i są otwarci na tajemnice. Gamajun to ptak z głową pięknej kobiety o zjawiskowym głosie. Postać dotarła do nas z folkloru rosyjskiego, ale pochodzi z mitologii irańskiej. Według tekstów irańskich i arabskich Humai był przedstawiany jako magiczny ptak feniks, proroczy ptak.

tytuł: Nadira

butafora, tektura, flizelina, gipiura, biżuteria; 2022

Nadira oznacza przeciwieństwo. Inspiracją dla tej maski był symbol nieskończoności, nieskończoność jako byt nieograniczony, jako istnienie poza czasem. Nadira istnieje zatem w konkretnym czasie tu i teraz jak również poza nim, nieskończenie dąży do ukończenia tego co ważne i nieskończone. Łączy ze sobą przeciwności: czerń i biel, początek i koniec, plus i minus nieskończoności.

tytuł: Teneritas

butafora, sizal, tkanina, koronka, sznurek i biżuteria; 2022

Teneritas znaczy po łacinie czułość. Jej symbolem są usta, które mają moc mówienia czułych słów, dzięki którym czujemy się kochani, ważni, bezpieczni, docenieni, potrzebni, piękni... A jeśli zabraknie słów, to usta wyrażą to co najważniejsze czułym pocałunkiem .

-->

Joanna Hrk od 2019 roku realizuje projekt związany z maską artystyczną. Formalnie są to trójwymiarowe obiekty artystyczne, rodzajem rzeźby czy może instalacji artystycznej, odwołujące się, na zasadzie skojarzenia, do formy maski obrzędowej czy teatralnej, pełniące jednak taką samą funkcję, jak obraz czy rzeźba. Niektóre z nich można założyć na twarz, ponieważ zarówno forma, jak i proporcje, osadzone są w naturalnych proporcjach człowieka. Moim celem było odwołanie się do atawistycznych emocji związanych z maską obrzędową. Siła rytuałów jest często nieuświadomiona, ale niezmiennie obecna w naszym życiu. Staram się w ten sposób przedstawić ważne dla mnie zjawiska, wykorzystując symbolikę, powstałą na bazie mitologii indoeuropejskich i celtyckich, czyli czytelną dla użytkowników europejskiego systemu kulturowego. Maska obrzędowa, magiczna ze swoim silnym emocjonalnym przesłaniem intrygowała i inspirowała mnie od dawna. Artystyczne poszukiwanie powiodło mnie do masek, które wyklejam z butafory, a potem charakteryzuję, dodaję, dopełniam maskę atrybutami postaci.

Wyklejanie z butafory, czyli nieuszlachetnionego, makulaturowego papieru pakowego, pozbawionego fabrycznych brzegów, należy do jednej z najstarszych techniki teatralnych. Butaforą wykleja się wcześniej przygotowane gipsowe negatywy, w moim wypadku są to gipsowe odlewy wyrzeźbionych w glinie głów. Butafora nie jest tym samym co papiermâché.

Jej maski artystyczne były prezentowane na II Międzynarodowym Przeglądzie Sztuki Współczesnej 2020 w Ostródzie oraz na indywidualnych wystawach w Galerii BTL w Białymstoku (2020) i Oliwskim Ratuszu Kultury w Gdańsku, BWA w Zamościu (2021). W 2022 r. na zaproszenie Polskiego Instytutu w New Delhi wystawa masek artystycznych była prezentowana na Wydziale Slawistyki Uniwersytetu New Delhi w Indiach oraz w Ambasadzie Polskiej w New Delhi. Maska pojawiła się na Festiwalu Cracow Art Week Krakers w Krakowie (2022), na XI edycji Międzynarodowego Przeglądu Sztuki ALTERNATYWY 33 w Ostrowie Wielkopolskim (2023).

Herni to imię jakie nadałam mojej pierwszej masce, która przedstawia kobietę z rogami, którą wykonałam w starej teatralnej technice, czyli z butafory, później szczegółowo ucharakteryzowanej. Herni to żeńska odpowiedniczka Herna Myśliwego. W angielskiej mitologii Hern Myśliwy jest duchem lasu, którego Robin Hood czasem spotykał w lesie Sherwood. Herni pełni funkcję opiekunki ogniska domowego, jest duchem tego, co leśne w naszych domach mimo rozpraszania mroku halogenami i przenikających przestrzeń fal wifi. Następna była Kora, później Gladiczjan, Nefri, Lotta... Projekt rozrósł się, coraz nowe postacie napraszają się bym opowiedziała ich historię maskami. Projekt aktualnie zawiera 12 masek artystycznych wzbogaconych dodatkowo o fotografie modeli w zainscenizowanej rzeczywistości.

www.joannahrk.pl